Στο μέσο της κρεατινής εβδομάδας, δηλαδή
του Τριωδίου, βρίσκεται η Τσικνοπέμπτη, κατά την οποία παραδοσιακά
καταναλώνεται μεγάλη ποσότητα κρέατος, ενόψει της επερχόμενης νηστείας
της Σαρακοστής.
Από το μεσημέρι οι ψησταριές παίρνουν κυριολεκτικά φωτιά, ένεκεν της ημέρας.
Το έθιμο χάνεται στα βάθη των αιώνων,
χωρίς να γνωρίζουμε την προέλευσή του. Εικάζεται, όμως, ότι προέρχεται
από τις βακχικές γιορτές των αρχαίων Ελλήνων και Ρωμαίων, που επιβίωσαν
του Χριστιανισμού. Σύμφωνα με την λαογραφία, το φαγοπότι και το γλέντι
της ημέρας είναι «ομοιοπαθητικές προσπάθειες για την ευφορία της γης».
Γουρουνόπουλο, αρνί γάλακτος, κοκορέτσι,
κοντοσούβλι, σπαλομπριζόλα σούβλας, παϊδάκια, κοτόπουλο , ξυλάκια,
μπιφτέκια, είναι κάποια από τα πιάτα που θα έχουν την τιμητική τους
"Ότι
τσικνίζει να γυρίζει", αυτό είναι το μότο της ημέρας, η οποία απαιτεί
κρέας, κρέας και ακόμα περισσότερο καλοψημένο κρέας. Το αλκοόλ ρέει
άφθονο και η διασκέδαση (ασχέτως κρίσης για τους περισσότερους) είναι
απαραίτητη.
Ωστόσο εκτός από το γεγονός, ότι αφού
υπάρχει φαγητό, ποτό και διασκέδαση είμαστε καλυμμένοι, μήπως πρέπει να
μάθουμε γιατί γιορτάζουμε την Τσικνοπέμπτη;
Τι το ιδιαίτερο έχει αυτή η μέρα τελικά;
1. Η Τσικνοπέμπτη είναι μια ετήσια ως
γνωστόν τελετή, που η ιστορία της χάνεται στους αιώνες. Σήμερα, έχει
καθιερωθεί ως η ημέρα που τρώμε κρέας.
2. Γιορτάζεται 11 ημέρες πριν την Καθαρά ευτέρα, την Πέμπτη της 2ης εβδομάδας της Αποκριάς, γνωστή και ως Κρεατινή.
3. Οι άλλες εβδομάδες είναι η Προφωνή και η εβδομάδα της Τυροφάγου.
4. Το όνομά της φυσικά προέρχεται από τις λέξεις «τσίκνα», η μυρωδιά δηλαδή του καμένου ψημένου κρέατος και την ημέρα Πέμπτη.
5. Για τους Ελληνορθόδοξους προμηνύει την έναρξη της Σαρακοστής. Της σαρανταήμερης περιόδου νηστείας πριν από το Πάσχα.
6. Βέβαια, παρόμοιες γιορτές με την
Τσικνοπέμπτη έχουν ακόμα οι Γερμανοί, την «Weiberfastnacht» και οι
Γάλλοι, την «Mardi Gras», δηλαδή τη «Λιπαρή Τρίτη», η οποία ωστόσο
αντιστοιχεί στην Ορθόδοξη Καθαρά Δευτέρα. Η «Mardi Gras» γιορτάζεται με
ιδιαίτερη χλιδή και σε παλιές γαλλόφωνες περιοχές, όπως είναι η Νέα
Ορλεάνη.
7. Λέγεται ότι επιλέχτηκε η Πέμπτη ως
ημέρα κρεατοφαγίας, καθώς παραδοσιακά οι ημέρες νηστείας των
Ελληνορθόδοξων είναι η Τετάρτη και η Παρασκευή.
8. Στη σημερινή εποχή θεωρείται ότι η Τσικνοπέμπτη είναι η επίσημη ημέρα έναρξης της αποκριάτικης περιόδου.
9. Η Τσικνοπέφτη όπως είναι επίσης
γνωστή, ήταν η μέρα που ετοίμαζαν σε παλαιότερες εποχές, το «παστό».
Έβραζαν δηλαδή το λίπος με λίγο νερό και το ράντιζαν ταυτόχρονα με νερό,
πριν το σουρώσουν.
10. Μια εβδομάδα πριν από την
Τσικνοπέμπτη, ξεκινούσε η διαδικασία της σφαγής των γουρουνιών, τα
λεγόμενα «χοιροσφάγια». Γι' αυτό η εβδομάδα αυτή ονομαζόταν και
σφαγαριά. Κάθε οικογένεια έτρεφε για έναν ολόκληρο χρόνο από ένα
γουρούνι, το οποίο κατέληγε ...θύμα της αποκριάτικης κρεατοφαγίας.
11. Σε όλη την περιφέρεια της Πελοποννήσου,
την Τσικνοπέμπτη σφάζουν χοιρινά από τα οποία φτιάχνουν διάφορα άλλα
τρόφιμα, μεταξύ των οποίων πηχτή, τσιγαρίδες, λουκάνικα, γουρναλοιφή και
παστό.
12. Στις Σέρρες το έθιμο της
Τσικνοπέμπτης επιβάλλει μεγάλες φωτιές, στις οποίες αφού ψήσουν το
κρέας, οι πιο τολμηροί πηδούν ανάμεσα από τις φλόγες. Τα «προξενιά»
έρχονται στο τέλος, όπου κάποιος αναλαμβάνει να αναμείξει τα κάρβουνα με
ένα ξύλο.
13. Λίγο πιο ψηλά, στην Κομοτηνή,
πρωταγωνιστής είναι μία κότα, την οποία οι νοικοκυρές σχεδόν καίνε
(καψαλίζουν στην ουσία) για να τη φάει η οικογένεια την Κυριακή της
Αποκριάς. Η παράδοση μάλιστα αναφέρει, ότι την Τσικνοπέμπτη τα
αρραβωνιασμένα ζευγάρια πρέπει να ανταλλάξουν φαγώσιμα δώρα. Ο άντρας
πρέπει να στείλει τον «κούρκο», δηλαδή μία κότα και η γυναίκα μπακλαβά
και μια κότα γεμιστή.
14. Στην Πάτρα υπάρχει το έθιμο της
Κουλούρας. Καθόλου παράδοξο για την ελληνική παράδοση και αυτό το
συγκεκριμένο έθιμο έχει να κάνει με τον γάμο. Η ιστορία αναφέρει, ότι η
Γιαννούλα η Κουλουρού θεωρούσε ότι Ναύαρχος Ουίλσων ήταν τόσο τρελά
ερωτευμένος μαζί της, που είχε σκοπό να την παντρευτεί. Έτσι εκείνη
ντύνεται νύφη και κατεβαίνει στο λιμάνι να τον υποδεχτεί με τη συνοδεία
των συμπατριωτών της, οι οποίο διασκεδάζουν και χορεύουν με τα καμώματα
της.
15. Τα «Κορφιάτικα Πετεγολέτσια» ή
αλλιώς «Κουτσομπολιά» ή «Πέτε Γόλια» είναι μία παράδοση της
Τσικνοπέμπτης, που ανήκει στην παλιά πόλη της Κέρκυρας. Η πετεγολέτσα ή
πετεγουλιό, σύμφωνα με τους ντόπιους, είναι η προσφιλής, σε πολλούς,
συνήθεια του κουτσομπολιού. Στην Κέρκυρα βέβαια, παραδοσιακά
πραγματοποιείται με δόξα και καμάρι στην Πιάτσα της πόλης της Κέρκυρας,
την Τσικνοπέμπτη το βράδυ. Στην ουσία, στήνεται κάτι σαν «θεατρικό»,
όπου οι ντόπιοι υποδύονται τους κουτσομπόληδες με σπαρταριστικές
ιστορίες.
16. Στην Ιο, το βράδυ της Τσικνοπέμπτης
μασκαράδες ζωσμένοι με κουδούνια προβάτων διασχίζουν τη Χώρα και
επισκέπτονται σπίτια και καταστήματα, ενώ στον Πόρο, η παράδοση
επιβάλλει στους νέους να κλέψουν ένα ...μακαρόνι, το οποίο θα βάλουν
κάτω από το μαξιλάρι τους για να δουν ποια θα παντρευτούν.
17. Το ίδιο έθιμο ισχύει και την Ήπειρο,
αλλά οι νέοι βάζουν στο μαξιλάρι τις κορδέλες από το παραδοσιακό
γαϊτανάκι, οι οποίες κόβονται στον τελευταίο απογευματινό χορό την
τελευταία Κυριακή της Αποκριάς.
18. Πιστοί στο γλέντι που θέλει η
Τσικνοπέμπτη, οι κάτοικοι της Σκοπέλου δίνουν ραντεβού κάθε χρόνο στο
Πεύκο, για να συνεχίσουν το γλέντι και το φαγοπότι όλοι μαζί.
19. Η Νάουσα φημίζεται για την
αποκριάτικη παράδοσΗ της. Με πρωταγωνιστές τους Γενίτσαρους και τις
Μπούλες, η Τσικνοπέμπτη για της πόλη σημαίνει ραντεβού στην πλατεία
Καρατάσου, με εκδηλώσεις από πολιτιστικούς συλλόγους.
20. Μία από τις πιο σύγχρονες παραδόσεις
της Τσικνοπέμπτης είναι αυτή του Δήμου Θεσσαλονίκης, ο οποίος τα
τελευταία τέσσερα χρόνια πηγαίνοντας κόντρα στις απαιτήσεις των
κρεατοφαγικών καταχρήσεων διοργανώνει «Ποδηλατικό Καρναβάλι». Φέτος το
θέμα είναι «Ό, τι λάμπει δεν είναι χρυσός».
-Στην Κρήτη μικροί και μεγάλοι
κυκλοφορούν μεταμφιεσμένοι στους δρόμους και στις πλατείες σε πόλεις και
χωριά, τραγουδώντας και χορεύοντας...
Aυτά για ενημέρωση και τώρα που μεσημέριασε πιά, καλή μας όρεξη!