Πολυάριθμα είναι τα έθιμα που κάθε τόπος έχει συνδέσει με τον εορτασμό των Χριστουγέννων. Πώς όμως γεννήθηκαν οι συνήθειες, που σήμερα ονομάζουμε παραδόσεις;
Τα Χριστούγεννα ήταν αρχικά μια κινητική γιορτή που εορταζόταν σε διάφορες ημερομηνίες στη διάρκεια του έτους. Η επιλογή της 25ης Δεκεμβρίου έγινε από τον Πάπα Ιούλιο Α τον 4ο αιώνα, επειδή εκείνη η ημερομηνία συνέπιπτε με τα ειδωλολατρικά τελετουργικά για το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Η πρόθεση του Πάπα ήταν να αντικατασταθεί ο αρχαίος εορτασμός με τον χριστιανικό. Ωστόσο, υπάρχουν μαρτυρίες ότι τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν στη Ρώμη στις 25 Δεκεμβρίου από το 336. Και η ίδια αυτή μέρα ήταν η Πρωτοχρονιά.
Πολλά από τα έθιμα που συνδέονται με τα Χριστούγεννα, όπως η ανταλλαγή δώρων, τα κάλαντα, ο στολισμός του δέντρου έχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκείες.
Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, οι Χριστουγεννιάτικες δοξασίες και παραδόσεις αποτελούν ένα μείγμα από κατάλοιπα της λατρείας του Σατούρνου, μιας θεότητας που ταυτίζεται με τον Κρόνο και άλλων δοξασιών που αναμείχθηκαν με τις χριστιανικές, για να ξεχαστεί στο πέρασμα των αιώνων η αρχική τους προέλευση.
Έθιμα από όλο τον κόσμο:
Στη Σικελία οι χωρικοί συνηθίζουν να βγάζουν τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων νερό από τα πηγάδια και με αυτό ραντίζουν τα ζώα τους. Πιστεύουν ότι το νερό αυτό είναι αγιασμένο, επειδή την ίδια ώρα γεννιέται και ο Σωτήρας του κόσμου.
Στη Σαρδηνία πιστεύουν ότι όποιος γεννηθεί τη νύχτα των Χριστουγέννων, και μάλιστα τα μεσάνυχτα, φέρει την ευλογία του Θεού όχι μόνο στους δικούς του, αλλά και στους γείτονες των εφτά σπιτιών που βρίσκονται πιο κοντά στο δικό του.
Σε περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας οι νοικοκυρές ραντίζουν τα τραπεζομάντηλά τους με κρασί για να μη ντραπούν οι φιλοξενούμενοί τους, εάν λερώσουν κάποιο.
Στη Ρωσία συνήθιζαν τη νύχτα των Χριστουγέννων να ντύνουν στα άσπρα μια κοπέλλα του σπιτιού, η οποία παρίστανε την Παναγία.
Σε μερικές Βρετανικές περιοχές, το έθιμο του γλεντιού σε κήπους με μηλιές την παραμονή των Χριστουγέννων είναι μια παραλλαγή μιας ειδωλολατρικής τελετής. Αφού σκοτεινιάσει, οι αγρότες πηγαίνουν στα περιβόλια, σχηματίζουν παρέες γύρω από τα παλιότερα δέντρα και πίνοντας μπύρα τραγουδούν τα κάλαντα. Πυροβολούν στα κλαριά για να διώξουν τα κακά πνεύματα, ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια άφηναν γλυκά, για να καλοπιάσουν τα πνεύματα και να εξασφαλίζουν καλή σοδειά.
Στη Σουηδία την αυγή της 13ης Δεκεμβρίου η «Λουτσία» σύμβολο του φωτός, συνήθως το μεγαλύτερο κορίτσι του σπιτιού, φορώντας ένα μακρύ λευκό χιτώνα και ένα στεφάνι από αναμένα κεριά στα μαλλιά, πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι προσφέροντας ζεστό καφέ και κουλουράκια, ενώ τραγουδά παλιά κάλαντα.
Οι θρύλοι της Λουτσία γεννήθηκαν στις Συρακούσες περίπου κατά το έτος 300 μ.Χ. Σε μερικές επαρχίες της Σουηδίας οι κάτοικοι των χωριών συνηθίζουν ανήμερα τα Χριστούγεννα να ρίχνουν έξω από τα σπίτια και τα χωράφια τους σιτάρι, για να γιορτάσουν μαζί τους και τα πουλιά.
Στην Αυστρία εκτός από τον Αγ.Βασίλη υπάρχει και ο Krampus. Πρόκειται για ένα φρικτό, κακάσχημο πλάσμα, το οποίο σύμφωνα με την παράδοση επισκέπτεται τα παιδιά την παραμονή του Αγίου Νικολάου και σπάει στο ξύλο όσα δεν ήταν φρόνιμα. Ανήμερα του Αγίου Νικολάου λοιπόν, οι άντρες ντύνονται με στολές δαιμόνων όσο πιο τρομακτικές, τόσο το καλύτερο και τρομοκρατούν τους περαστικούς με ραβδιά, υπενθυμίζοντας έτσι τον μύθο του Krampus στα άτακτα παιδάκια.
Ένα περίεργο έθιμο λαμβάνει χώρα την παραμονή των Χριστουγέννων στην Τσεχία. Οι ελεύθερες γυναίκες συμμετέχουν σε ένα «παιχνίδι», η έκβαση του οποίου σύμφωνα με την παράδοση τις βοηθά να προβλέψουν την μέλλουσα οικογενειακή τους κατάσταση. Η διαδικασία είναι η εξής: Αφού σταθούν με την πλάτη σε μια ανοικτή πόρτα, παίρνουν ένα παπούτσι και το ρίχνουν πίσω τους, πάνω από τον ώμο τους. Αν το παπούτσι προσγειωθεί με το μπροστινό του μέρος προς την πόρτα, η κοπέλα θα παντρευτεί μέσα στον επόμενο χρόνο. Αν το παπούτσι προσγειωθεί με το τακούνι στραμμένο προς την πόρτα, τότε η κοπέλα θα πρέπει να περιμένει τουλάχιστον για έναν ακόμα χρόνο.
Δημοφιλές και στις ΗΠΑ, το εν λόγω έθιμο αφορά στην παράδοση που είχαν οι Γερμανικές οικογένειες να κρεμούν ως τελευταίο στολίδι του Χριστουγεννιάτικου δέντρου ένα τουρσί φτιαγμένο από φυσητό γυαλί, το οποίο συνήθως αποτελούσε οικογενειακό κειμήλιο. Το στολίδι αυτό σύμφωνα με το έθιμο, κρύβεται από τους γονείς μέσα στα κλαδιά, ενώ το παιδί που θα το ανακαλύψει πρώτο ανήμερα των Χριστουγέννων, εκτός από το πολυπόθητο δώρο θα έχει καλοτυχία για την επόμενη χρονιά.
Στην Ουκρανία τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα στολίζονται με τα «κλασικά» στολίδια (μπάλες, αστέρια, λαμπάκια) αλλά και με ένα όχι και τόσο συνηθισμένο. Πρόκειται για μια ψεύτικη αράχνη πάνω σε έναν (εξίσου ψεύτικο) ιστό, η οποία κρύβεται μέσα στα κλαδιά του δέντρου προσφέροντας - τι άλλο;- καλοτυχία στο παιδί που θα την ανακαλύψει πρώτο. Το έθιμο έχει τις ρίζες του σε έναν Ουκρανικό μύθο σύμφωνα με τον οποίο μια φτωχή και χήρα μητέρα η οποία δεν είχε χρήματα για να στολίσει το δέντρο της, ξύπνησε το πρωί των Χριστουγέννων και με έκπληξη είδε μια αράχνη πάνω σε αυτό, να το «στολίζει» με τον ιστό της.
Κάθε βράδυ παραμονής Χριστουγέννων στην Νορβηγία οι σκούπες εξαφανίζονται. Γιατί; Σύμφωνα με έθιμο, το οποίο έχει τις ρίζες του σε παγανιστική παράδοση, εκείνη την νύχτα γριές μάγισσες και ένα σωρό κακά πνεύματα καβαλάνε όποια σκούπα βρουν εύκαιρη και γυρνοβολάνε στις γειτονιές. Επειδή όμως πάντα όλο και κάποιος Νορβηγός θα ξεχάσει μια σκούπα εκτεθειμένη, είθισται ο πιο γενναίος άνδρας της οικογένειας να βγαίνει έξω και να πυροβολεί στον αέρα φοβίζοντας τις κακές μάγισσες και τους γείτονες.
Τα Χριστούγεννα ήταν αρχικά μια κινητική γιορτή που εορταζόταν σε διάφορες ημερομηνίες στη διάρκεια του έτους. Η επιλογή της 25ης Δεκεμβρίου έγινε από τον Πάπα Ιούλιο Α τον 4ο αιώνα, επειδή εκείνη η ημερομηνία συνέπιπτε με τα ειδωλολατρικά τελετουργικά για το χειμερινό ηλιοστάσιο.
Η πρόθεση του Πάπα ήταν να αντικατασταθεί ο αρχαίος εορτασμός με τον χριστιανικό. Ωστόσο, υπάρχουν μαρτυρίες ότι τα Χριστούγεννα γιορτάζονταν στη Ρώμη στις 25 Δεκεμβρίου από το 336. Και η ίδια αυτή μέρα ήταν η Πρωτοχρονιά.
Πολλά από τα έθιμα που συνδέονται με τα Χριστούγεννα, όπως η ανταλλαγή δώρων, τα κάλαντα, ο στολισμός του δέντρου έχουν τις ρίζες τους σε παλαιότερες θρησκείες.
Σύμφωνα με ορισμένους ερευνητές, οι Χριστουγεννιάτικες δοξασίες και παραδόσεις αποτελούν ένα μείγμα από κατάλοιπα της λατρείας του Σατούρνου, μιας θεότητας που ταυτίζεται με τον Κρόνο και άλλων δοξασιών που αναμείχθηκαν με τις χριστιανικές, για να ξεχαστεί στο πέρασμα των αιώνων η αρχική τους προέλευση.
Έθιμα από όλο τον κόσμο:
Στη Σικελία οι χωρικοί συνηθίζουν να βγάζουν τα μεσάνυχτα των Χριστουγέννων νερό από τα πηγάδια και με αυτό ραντίζουν τα ζώα τους. Πιστεύουν ότι το νερό αυτό είναι αγιασμένο, επειδή την ίδια ώρα γεννιέται και ο Σωτήρας του κόσμου.
Στη Σαρδηνία πιστεύουν ότι όποιος γεννηθεί τη νύχτα των Χριστουγέννων, και μάλιστα τα μεσάνυχτα, φέρει την ευλογία του Θεού όχι μόνο στους δικούς του, αλλά και στους γείτονες των εφτά σπιτιών που βρίσκονται πιο κοντά στο δικό του.
Σε περιοχές της πρώην Γιουγκοσλαβίας οι νοικοκυρές ραντίζουν τα τραπεζομάντηλά τους με κρασί για να μη ντραπούν οι φιλοξενούμενοί τους, εάν λερώσουν κάποιο.
Στη Ρωσία συνήθιζαν τη νύχτα των Χριστουγέννων να ντύνουν στα άσπρα μια κοπέλλα του σπιτιού, η οποία παρίστανε την Παναγία.
Σε μερικές Βρετανικές περιοχές, το έθιμο του γλεντιού σε κήπους με μηλιές την παραμονή των Χριστουγέννων είναι μια παραλλαγή μιας ειδωλολατρικής τελετής. Αφού σκοτεινιάσει, οι αγρότες πηγαίνουν στα περιβόλια, σχηματίζουν παρέες γύρω από τα παλιότερα δέντρα και πίνοντας μπύρα τραγουδούν τα κάλαντα. Πυροβολούν στα κλαριά για να διώξουν τα κακά πνεύματα, ενώ μέχρι πριν από λίγα χρόνια άφηναν γλυκά, για να καλοπιάσουν τα πνεύματα και να εξασφαλίζουν καλή σοδειά.
Στη Σουηδία την αυγή της 13ης Δεκεμβρίου η «Λουτσία» σύμβολο του φωτός, συνήθως το μεγαλύτερο κορίτσι του σπιτιού, φορώντας ένα μακρύ λευκό χιτώνα και ένα στεφάνι από αναμένα κεριά στα μαλλιά, πηγαίνει από σπίτι σε σπίτι προσφέροντας ζεστό καφέ και κουλουράκια, ενώ τραγουδά παλιά κάλαντα.
Οι θρύλοι της Λουτσία γεννήθηκαν στις Συρακούσες περίπου κατά το έτος 300 μ.Χ. Σε μερικές επαρχίες της Σουηδίας οι κάτοικοι των χωριών συνηθίζουν ανήμερα τα Χριστούγεννα να ρίχνουν έξω από τα σπίτια και τα χωράφια τους σιτάρι, για να γιορτάσουν μαζί τους και τα πουλιά.
Στην Αυστρία εκτός από τον Αγ.Βασίλη υπάρχει και ο Krampus. Πρόκειται για ένα φρικτό, κακάσχημο πλάσμα, το οποίο σύμφωνα με την παράδοση επισκέπτεται τα παιδιά την παραμονή του Αγίου Νικολάου και σπάει στο ξύλο όσα δεν ήταν φρόνιμα. Ανήμερα του Αγίου Νικολάου λοιπόν, οι άντρες ντύνονται με στολές δαιμόνων όσο πιο τρομακτικές, τόσο το καλύτερο και τρομοκρατούν τους περαστικούς με ραβδιά, υπενθυμίζοντας έτσι τον μύθο του Krampus στα άτακτα παιδάκια.
Ένα περίεργο έθιμο λαμβάνει χώρα την παραμονή των Χριστουγέννων στην Τσεχία. Οι ελεύθερες γυναίκες συμμετέχουν σε ένα «παιχνίδι», η έκβαση του οποίου σύμφωνα με την παράδοση τις βοηθά να προβλέψουν την μέλλουσα οικογενειακή τους κατάσταση. Η διαδικασία είναι η εξής: Αφού σταθούν με την πλάτη σε μια ανοικτή πόρτα, παίρνουν ένα παπούτσι και το ρίχνουν πίσω τους, πάνω από τον ώμο τους. Αν το παπούτσι προσγειωθεί με το μπροστινό του μέρος προς την πόρτα, η κοπέλα θα παντρευτεί μέσα στον επόμενο χρόνο. Αν το παπούτσι προσγειωθεί με το τακούνι στραμμένο προς την πόρτα, τότε η κοπέλα θα πρέπει να περιμένει τουλάχιστον για έναν ακόμα χρόνο.
Δημοφιλές και στις ΗΠΑ, το εν λόγω έθιμο αφορά στην παράδοση που είχαν οι Γερμανικές οικογένειες να κρεμούν ως τελευταίο στολίδι του Χριστουγεννιάτικου δέντρου ένα τουρσί φτιαγμένο από φυσητό γυαλί, το οποίο συνήθως αποτελούσε οικογενειακό κειμήλιο. Το στολίδι αυτό σύμφωνα με το έθιμο, κρύβεται από τους γονείς μέσα στα κλαδιά, ενώ το παιδί που θα το ανακαλύψει πρώτο ανήμερα των Χριστουγέννων, εκτός από το πολυπόθητο δώρο θα έχει καλοτυχία για την επόμενη χρονιά.
Στην Ουκρανία τα Χριστουγεννιάτικα δέντρα στολίζονται με τα «κλασικά» στολίδια (μπάλες, αστέρια, λαμπάκια) αλλά και με ένα όχι και τόσο συνηθισμένο. Πρόκειται για μια ψεύτικη αράχνη πάνω σε έναν (εξίσου ψεύτικο) ιστό, η οποία κρύβεται μέσα στα κλαδιά του δέντρου προσφέροντας - τι άλλο;- καλοτυχία στο παιδί που θα την ανακαλύψει πρώτο. Το έθιμο έχει τις ρίζες του σε έναν Ουκρανικό μύθο σύμφωνα με τον οποίο μια φτωχή και χήρα μητέρα η οποία δεν είχε χρήματα για να στολίσει το δέντρο της, ξύπνησε το πρωί των Χριστουγέννων και με έκπληξη είδε μια αράχνη πάνω σε αυτό, να το «στολίζει» με τον ιστό της.
Κάθε βράδυ παραμονής Χριστουγέννων στην Νορβηγία οι σκούπες εξαφανίζονται. Γιατί; Σύμφωνα με έθιμο, το οποίο έχει τις ρίζες του σε παγανιστική παράδοση, εκείνη την νύχτα γριές μάγισσες και ένα σωρό κακά πνεύματα καβαλάνε όποια σκούπα βρουν εύκαιρη και γυρνοβολάνε στις γειτονιές. Επειδή όμως πάντα όλο και κάποιος Νορβηγός θα ξεχάσει μια σκούπα εκτεθειμένη, είθισται ο πιο γενναίος άνδρας της οικογένειας να βγαίνει έξω και να πυροβολεί στον αέρα φοβίζοντας τις κακές μάγισσες και τους γείτονες.
Εδώ και μερικά χρόνια, στο σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη στην Μαραθοκεφάλα Κισάμου Χανίων, καθιερώθηκε να γίνεται η παραδοσιακή αναπαράσταση της γεννήσεως του Χριστού. Ετσι, ακόμα και σήμερα γίνεται μια υπέροχη αναπαράσταση με αρκετά ζώα δηλαδή πρόβατα, γαϊδουράκια, κατσίκες, άγρια περιστέρια και άλλα ζώα όπως τη νύχτα της γεννήσεως του Χριστού. Εκείνη την νύκτα, επίσης, στο σπήλαιο του Αγίου Ιωάννη, μαζεύονται πολλοί Χριστιανοί προκειμένου να γιορτάσουν με πολλή αγάπη και πίστη την γέννηση του Χριστού εκείνη την Αγια Νύκτα των Χριστουγέννων. Στο σπήλαιο επίσης, την νύκτα των Χριστουγέννων, καταφτάνουν πολλοί Ιερείς όπου μαζί με τον Μητροπολίτη τελούν τη Θεία Λειτουργία.
Την προπαραμονή των Χριστουγέννων την Ημέρα των Αγίων Δέκα στα χωριά της Ανατολικής Κρήτης έσφαζαν τους χοίρους που είχαν ανατραφεί κυρίως με βελανίδια, χουμά και αποφάγια. Από το σφάξιμο του χοίρου δεν πετούσαν τίποτα. Τη γλίνα (το λίπος) το χρησιμοποιούσαν ως ..βούτυρο ενώ έφτιαχναν και ένα γλύκισμα από τον χοίρο την λεγόμενη ξυγκόπιττα.
Τα παραδοσιακά κάλαντα την παραμονή των Χριστουγέννων φέρνουν στους δρόμους πόρτα - πόρτα τους πιτσιρικάδες, που πριν από χρόνια μπορεί να έπαιρναν από το χέρι του νοικοκύρη και της νοικοκυράς ένα κουραμπιέ ή ένα μελομακάρονο, σήμερα βγαίνουν στους δρόμους να τα πουν για να το χαρτζιλίκι τους. Ομάδες παιδιών κρατώντας το παραδοσιακό τρίγωνο, την Κρητική λύρα, ή άλλα μουσικά όργανα χτυπούν τις πόρτες από νωρίς το πρωί μέχρι και αργά το βράδυ.
Τα παραδοσιακά κάλαντα την παραμονή των Χριστουγέννων φέρνουν στους δρόμους πόρτα - πόρτα τους πιτσιρικάδες, που πριν από χρόνια μπορεί να έπαιρναν από το χέρι του νοικοκύρη και της νοικοκυράς ένα κουραμπιέ ή ένα μελομακάρονο, σήμερα βγαίνουν στους δρόμους να τα πουν για να το χαρτζιλίκι τους. Ομάδες παιδιών κρατώντας το παραδοσιακό τρίγωνο, την Κρητική λύρα, ή άλλα μουσικά όργανα χτυπούν τις πόρτες από νωρίς το πρωί μέχρι και αργά το βράδυ.
Στις κουζίνες των σπιτιών τα σύγκλινα το χοιρινό τα εντόσθια στο τηγάνι το ζυμωτό ψωμί το βραστό το Κρητικό πιλάφι, "κυριαρχούν" της γαλοπούλας. Στο τραπέζι τα πατροπαράδοτα μελομακάρονα και κουραμπιέδες που ακόμα και σήμερα πολλές νοικοκυρές εξακολουθούν να παρασκευάζουν στο σπίτι. Επίσης σε πολλά σπίτια συναντά κανείς τα αυγοκαλάμαρα. Το "ακοίμητο" τζάκι με τα μεγάλα κούτσουρα εξακολουθεί και τις ημέρες μας να δίνει τον τόνο μιας γιορτής οικογενειακής που όλοι αναζητούν την ευτυχία της γέννησης του νέου χρόνου που έρχεται..
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου