ΨΕΜΜΑΤΑ ΕΙΝΑΙ;

Κατά την 1η Απριλίου συνηθίζεται να λέγονται καλοπροαίρετα ψέματα λόγω εθίμου. Η Πρωταπριλιά συνήθως επενδύεται με εξωφρενικά ψέματα, με ξετσίπωτες φάρσες. Ομως η ιστορία μας διδάσκει ότι τα καλύτερα και τα μεγαλύτερα ψέματα είναι εκείνα που εκφέρονται με σοβαρότητα, κύρος και ένα βλέμμα που αποτυπώνει την κρισιμότητα των περιστάσεων. Κακά τα ψέματα, οπότε ας δούμε τι ξέρουμε γι' αυτά. Μέχρι το 1564 η Πρωτοχρονιά των Γάλλων ήταν η 1η Απριλίου. Τη χρονιά αυτή όμως και επί βασιλείας Καρόλου του 9ου, αυτό άλλαξε και Πρωτοχρονιά θεωρούνταν πλέον η 1η Ιανουαρίου. Στην αρχή αυτό δεν το δέχτηκαν όλοι οι πολίτες. Οι αντιδραστικοί συνέχιζαν να γιορτάζουν την παλαιά πλέον πρωτοχρονιά τους την 1η Απριλίου, ενώ οι υπόλοιποι τους έστελναν πρωτοχρονιάτικα δώρα για να τους κοροϊδέψουν... Όμως οι ρίζες του εθίμου της Πρωταπριλιάς είναι ακόμα παλαιότερες και ανάγονται στους αρχαίους Κέλτες. Σύμφωνα με την παράδοση οι Κέλτες συνήθιζαν την Πρωταπριλιά να πηγαίνουν για ψάρεμα. Τις περισσότερες φορές γύριζαν με άδεια χέρια, αλλά οι ψεύτικες ιστορίες για μεγάλα ψάρια έδιναν και έπαιρναν. Γι' αυτό οι Γάλλοι ονομάζουν ακόμα και σήμερα το πρωταπριλιάτικο ψέμα, Poisson d' Avril, δηλαδή "Ψάρι του Απρίλη". Οι Άγγλοι την ονομάζουν «April fool's day». Σύμφωνα με άλλους μελετητές, οι πρωταπριλιάτικες φάρσες οφείλουν την ύπαρξή τους στη γιορτή της «Kοροϊδίας και του Ξεγελάσματος» της ρωμαϊκής Θεάς «Venus Aprilis», δηλαδή της Aπριλίου Aφροδίτης, που έδινε το έναυσμα για απελευθέρωση του πνεύματος ταυτόχρονα με την οργιώδη απελευθέρωση της φύσης. Κάποιοι άλλοι υποστηρίζουν ότι τα πρωταπριλιάτικα ψέματα έχουν σχέση με τη Μάγια, την Ινδή θεά του έρωτα. Το έθιμο της Πρωταπριλιάς πιθανώς, ήρθε στην Ελλάδα την εποχή των Σταυροφοριών. Σε κάποιες περιοχές της πατρίδας μας, θεωρούν ότι όποιος καταφέρει να ξεγελάσει τον άλλο, θα έχει την τύχη με το μέρος του όλη την υπόλοιπη χρονιά ή ότι θα έχει καλή σοδειά στις καλλιέργειές του. Όσο για το θύμα του ψέμματος, πιστεύεται ότι θα έχει γρουσουζιά τον υπόλοιπο χρόνο. Στην Θράκη το βρόχινο νερό της Πρωταπριλιάς θεωρείται θεραπευτικό και γι' αυτό το μαζεύουν σε μπουκάλι. Στην Κομοτηνή λέγανε πως την Πρωταπριλιά το είχαν σε καλό να γελούν, «για να γίνουν τα κουκούλια τους» όταν ανθούσε η σηροτροφία, η εκτροφή μεταξοσκωλήκων. Στην Τζαντώ της Ανατολικής Θράκης, είχανε σε καλό να γελάσουν τον άλλον, για να κάνουν τα δέντρα καρπό. Στην Άνδρο πάλι λένε ψέματα την 1η του Μάρτη κι όχι την Πρωταπριλιά. Το πρώτο πρωταπριλιάτικο ψέμα εφημερίδας δημοσιεύθηκε στην «Evening Star» στις 31 Μαρτίου 1846. Η εφημερίδα ανήγγειλε στους αναγνώστες της ότι την επόμενη θα γινόταν μεγάλη έκθεση γαϊδάρων στην αίθουσα του Γεωργικού Ινστιτούτου Ίσλιγκτον, στο Βόρειο Λονδίνο. Πολύ κόσμος, κτηνίατροι, φιλόζωοι και περίεργοι συγκεντρώθηκαν εκεί, όπου πολύ αργά κατάλαβαν ότι είχαν πέσει θέματα πρωταπριλιάτικης φάρσας... Μια αμερικάνικη εφημερίδα δημοσίευσε ένα άρθρο στις αρχές αρχές του 20ού αιώνα, στο οποίο αναφερόταν ότι ο Τόμας Έντισον είχε εφεύρει μια μηχανή, η οποία μετέτρεπε το νερό σε κρασί. Οι μετοχές των εταιρειών παρασκευής και διακίνησης οίνου σημείωσαν κατακόρυφη πτώση στο χρηματιστήριο. Ένα άλλο παράδειγμα μεγάλης πρωταπριλιάτικης φάρσας είναι αυτή του δικτύου BBC το 1957. Τότε προβλήθηκε από το δίκτυο αυτό ένα ρεπορτάζ, στο οποίο Ιταλοί γεωργοί μάζευαν μακαρόνια από τα δέντρα που υποτίθεται ότι τα παράγουν! Στην Ελλάδα, το δεύτερο μισό της δεκαετίας του '80 η εφημερίδα «Αυριανή» έγραφε για τον αφορισμό του Αντώνη Τρίτση από την Ιερά Σύνοδο, η «Ελευθεροτυπία» βούλιαζε το «Σισμίκ» στην Τένεδο, η «Πρώτη» το φωτογράφιζε στο Τουρκολίμανο, ενώ η «Μεσημβρινή» έγραφε με πηχυαίο τίτλο ότι η κυβέρνηση έβγαζε τη χώρα μας από το ΝΑΤΟ! Ο βαρόνος Μινχάουζεν ήταν ο μεγαλύτερος ψεύτης όλων των εποχών. Με περιπετειώδη ζωή, συμμετείχε σχεδόν σε όλους τους πολέμους των Ρώσων εναντίον των Τούρκων κατά τον 18ο αιώνα, μετά την απόσυρσή του στα κτήματά του το 1760 έγινε διάσημος ως αφηγητής απίθανων ιστοριών για τη ζωή του ως στρατιώτη, κυνηγού και αθλητή. Ιστορίες που αποτέλεσαν το υλικό για το πρώτο βιβλίο με τις περιπέτειες του Ρούντολφ Έριχ Ράσπε το 1785. Όσα χρόνια κι αν περάσουν, οι άνθρωποι θα συνεχίζουν να λένε ψέματα. «Όλοι λέμε ψέματα όλη την ώρα. Όταν θέλουμε να μάθουμε την αλήθεια για κάποιον, είναι πιθανώς το τελευταίο πρόσωπο που πρέπει να ρωτήσουμε», ισχυρίζεται ο ψυχολόγος Robert Feldman, από το Πανεπιστήμιο της Μασαχουσέτης Σύμφωνα με μια αμερικανική έρευνα, καθημερινά λέμε 25 ψέματα κατά μέσο όρο. Οι άνδρες λένε δύο με τρεις φορές περισσότερα ψέματα από ό,τι οι γυναίκες. Σύμφωνα με μια αγγλική έρευνα, οι επιστήμονες βρήκαν ότι ο μέσος Βρετανός λέει 22 ψέματα λιγότερα από έναν Αμερικανό, όπερ τρία ψέματα την ημέρα, δηλαδή 1.092 τον χρόνο. Αντιθέτως μία μέση γυναίκα φαίνεται ότι λέει σχεδόν δύο την ημέρα, περίπου 728 ετησίως Σύμφωνα με μια άλλη έρευνα, το πιο δημοφιλές ανδρικό ψέμα είναι το «Όχι, μωρό μου. Δεν φαίνεσαι χοντρή με αυτό το φόρεμα». Το πιο δημοφιλές γυναικείο, «Δεν έχω τίποτα σου είπα. Καλά είμαι». Δικά μας Ελληνικά ψέμματα, στη λογική του "μαζί τα φάγαμε": "ΕΟΚ και ΝΑΤΟ, το ίδιο συνδικάτο" "Λεφτά υπάρχουν" "Οι Έλληνες πολικοί και πολίτες κοιμούνται και ξυπνούν με μια έννοια, για το πως θα κάνουν την Ελλάδα καλύττερη." "Πάλι με χρόνια με καιρούς, πάλι δικά μας θα'ναι." "Η παιδεία στην Ελλάδα είναι δωρεάν. Όλες οι δημοσιες υπηρεσίες δουλεύουν προς όφελός μας!" "Ο Έλληνας βάζει το κοινό καλό πάνω από το προσωπικό του συμφέρον." Άλλο προσφιλές ψέμμα σύνηθες στην πρωτεύουσα, όπου παίζεται καθημερινά σε μετρό και τραίνα: Άνεργος ζητιάνος με φαμίλια που φτάνει για ένα παιχνίδι ποδοσφαίρου 5x5, αν ήταν όμως όλοι καλά στην υγεία τους. Γιατί βέβαιατο 1/3 της οικογένειάς του πάσχει από την πιο απίθανη ασθένεια. Σαφώς έχει όλα τα χαρτιά να το αποδείξει μέσα στο ντοσιέ που κουβαλάει. Περιφέρεται στο βαγόνι και στα κοτσάρει σε απόσταση αναπνοής υποχρεώνοντάς σε να αλληθωρίσεις. Η φωνή όπως είθισται άλλωστε, είναι ένα μείγμα αρχαίου δράματος και ελληνικής ταινίας με τη Βούρτση. Το να πετύχεις ζητιάνο, τα λεγόμενα του οποίου φλερτάρουν με την αλήθεια, αντιστοιχεί με το να παίζεις Τζόκερ για πρώτη φορά στη ζωή σου και να σου κάθεται το τζακ ποτ... Προσοχή λοιπόν ειδικά σήμερα, που κάποια χοντροκομμένα ψέματα θα φορέσουν την προβιά του αυθεντικού. Είδα ήδη τουλάχιστον 3 στην πρωινή ματιά στον τύπο!