ΒΕΝΤΕΤΑ: Ο ΝΟΜΟΣ ΤΗΣ ΑΝΤΑΠΟΔΩΣΗΣ...

Βεντέτα συνηθίζουν να λένε στην Κρήτη την εκδίκηση που παίρνουν οι συγγενείς κάποιου που δολοφονήθηκε, σκοτώνοντας το δράστη ή κάποιον συγγενή του.

Ο φόνος δηλαδή που τελείται με κίνητρο την εκδίκηση για έναν άλλο φόνο. Είναι ένας κοινωνικός κώδικας που στηρίζεται στην έννοια της τιμής και της προστασίας της.

"Μόνο σαν πάθει ό,τι κάμε, δίκη σωστή θα γίνει", δηλαδή όπως λέγεται στην Κρητική διάλεκτο "τα δίκια θα γεννούσι" Και πρόκειται για ένα φαινόμενο παλιό όσο και η οργάνωση των πρώτων ανθρώπινων κοινωνιών.

H βεντέτα, ο φόνος δηλαδή που τελείται με κίνητρο την εκδίκηση για ένα άλλο φόνο, υπήρξε από τα πολύ παλιά χρόνια και, δυστυχώς, εξακολουθεί ακόμη να αποτελεί μια από τις πιο χαρακτηριστικές εκδηλώσεις της κρητικής ιδιαιτερότητας.

Η εκδήλωση αυτή εξεταζόμενη με ιστορικά και εγκληματολογικά κριτήρια, μπορεί να εξηγηθεί ως ο απόηχος ενός μακρινού παρελθόντος και πιο συγκεκριμένα ως επιβίωση ενός αρχαίου τρόπου απονομής Δικαιοσύνης. Ενός τρόπου ο οποίος προέβλεπε τον κολασμό του δράστη ενός εγκλήματος, με ποινή που έπρεπε να είναι ανάλογη σε είδος και βαρύτητα με το κακό που διέπραξε. Η άποψη αυτή που ας σημειωθεί, συνιστά την πρώτη στην ιστορία του ποινικού δικαίου βαθμίδα ορθής απονομής της Δικαιοσύνης, χάνεται στα βάθη του χρόνου...

Καμιά θάλασσα δεν είναι τόσο ανοιχτή, όσο η αστείρευτη θάλασσα της εκδίκησης. Της εκδίκησης που όταν φωλιάσει στην ψυχή του ανθρώπου, τον μεταμορφώνει σ' ένα άγριο θηρίο διψασμένο για αίμα, που δε διστάζει να φτάσει ακόμη και στο φόνο.
Για να ξεπλύνει τη ντροπή του, την προσβολή που του έγινε, για να υπερασπιστεί την τιμή και αξιοπρέπεια του.

Κάποιοι ξεπερνούν τα όρια και φτάνουν στα άκρα. Δεν αφήνουν κανένα περιθώριο επιστροφής. Ανοίγουν τον αιματηρό κύκλο των αντεκδικήσεων και διψούν για το αίμα της ανταπόδοσης, που στη θέα του αισθάνονται εξαγνισμένοι και δικαιωμένοι.
Οι λέξεις φόβος, δισταγμός, υπαναχώρηση ή άρνηση δεν έχουν θέση στον κόσμο της βεντέτας.

Μερικά χαρακτηριστικά περιστατικά:

1. Στις αρχές του 19ου αιώνα, στην γιορτή των Αγίων Αποστόλων στο Καλλικράτη Σφακίων, μετά τη λειτουργία ένα πουλί κάθισε στο καμπαναριό, προκλητικό σημάδι για τους άνδρες που ήταν συνήθως οπλισμένοι...Κάποιος το σημάδεψε του έριξε μα ούτε το σκότωσε ούτε το πουλί έφυγε. Αμέσως του έριξε ένας άλλος και το σκότωσε και τότε όλοι μαζί άρχισαν να πειράζουν τον πρώτο. Στην αρχή τα πειράγματα τον έκαναν να γελά, αλλά όταν συνεχίστηκαν, του προκάλεσαν θυμό, καθώς θεώρησε ότι τον ταπείνωναν δημόσια. Πυροβόλησε, λοιπόν, σκοτώνοντας έναν από τους πολλούς που τον ειρωνεύτηκαν, αλλά αμέσως έπεσε νεκρός και αυτός από βόλι...Εφτά άνδρες σκοτώθηκαν μέσα σ' ένα λεπτό. Η εκκλησία ύστερα από αυτό το περιστατικό εγκαταλείφθηκε κι ερημώθηκε και μόνο ύστερα από πολλά χρόνια αναστυλώθηκε ξανά...
2. Οι Βοριζανοί στο Ηράκλειο είναι περήφανοι για τον Άγιο Φανούριό τους και τον γιορτάζουν κάθε χρόνο στις 27 Αυγούστου με τον γνωστό σε όλους μας κρητικό τρόπο: κρασί, κρέας, λύρα και μπαλωτιές. Το κακό άρχισε τη νύκτα της 27ης Αυγούστου 1955, σε μια στιγμή που ολόκληρο το χωριό ζαλισμένο από το κρασί και την κρητική λίρα συνέχιζε το γλέντι που είχε αρχίσει από το πρωί. Έξι νεκροί και δεκατέσσερις τραυματίες μέσα σε λίγες μόνον ώρες...
3. Σπάνια θάνατος ανθρώπου, ως τιμωρία για όσα έπραξε σε βάρος συνανθρώπων του, υπήρξε τόσο δικαιολογημένος και έγινε δεκτός με τόσο βαθύ αίσθημα αγαλλίασης, όσο αυτός ο θάνατος που επιφύλαξε στο ανθρωπόμορφο τέρας τον Νίκο Μαγιάση, ένας γενναίος ανωγειανός κτηνοτρόφος, ο Γιώργος Βρέντζος, μπήγοντάς του θανάσιμα στην κοιλιά το κρητικό μαχαίρι του, στις 30-4-1947 μέσα στο δικαστικό μέγαρο Ηρακλείου, επάνω στο εδώλιο του κατηγορουμένου...Αλλά σκοτώνοντας με τον συμβολικό αυτό τρόπο το φονιά του αδελφού του, ως είχε χρέος σύμφωνα με τον κώδικα της τιμής, δεν ενήργησε μόνο ατομικά: ο Γιώργος Βρέντζος στην περίπτωση αυτή ενήργησε και ως εντολοδόχος μερικών εκατοντάδων συμπατριωτών του, στενοί συγγενείς των οποίων είχαν χάσει τη ζωή τους είτε απ' ευθείας από το χέρι του αιμοσταγούς Μαγιάση, είτε από το γερμανικό στρατό στον οποίο τους κατέδωσε, καλυπτόμενος πίσω από την παραπλανητική ιδιότητά του ως διερμηνέα των κατακτητών.

Μάλιστα η λαική μούσα χαιρέτισε το βαρυσήμαντο εκδικητικό του διάβημα με την ακόλουθη μαντινάδα:

Ένας αϊτός των Βρέντζηδων σκότωσε το Μαγιάση

Κι όλοι μαζί φωνάξαμε το χέρι του ν' αγιάσει

Μέσα στο Δικαστήριο γιατί 'χενε σκοτώσει

Κι έπρεπε οπωσδήποτε ζωή κι αυτός να δώσει...

Κι ακολουθούν άλλα πολλά περιστατικά, που δεν χρειάζεται να μνημονευτούν τώρα εδώ..