ΑΣΥΛΑ...

Το άσυλο δεν είναι εφεύρεση της σύγχρονης εποχής, υπήρχε από τους αρχαίους χρόνους, φυσικά και στην αρχαία Ελλάδα.

Ελεύθεροι πολίτες μέτοικοι ή δούλοι, που είχαν κάνει κάποια αξιόποινη πράξη ή πολιτικά πρόσωπα των οποίων κινδύνευε η ζωή από τους «εν τη εξουσία ευρισκομένους» αντιπάλους τους, κατέφευγαν σε ναούς, σε βωμούς και γενικότερα σε ιερούς χώρους.

Οι ικέτες αυτοί έχοντας τις περισσότερες φορές παραβιάσει τους ισχύοντες ανθρώπινους νόμους, είχαν υποπέσει σε αδίκημα για το οποίο μόνον οι θεοί και μάλιστα ο Δίας «Ικέσιος» ήταν σε θέση να τους συγχωρήσουν, να παραγράψουν το αδίκημα τους, να τους εξαγνίσουν. Από τα ιερά μέρη στα οποία κατέφευγαν, κανένας δεν μπορούσε να τους συλλάβει ή να τους απομακρύνει βίαια. Ο επιχειρών κάτι τέτοιο κινδύνευε με βαρύτατη τιμωρία: θάνατο, εξορία, πέταγμα των οστών της οικογένειάς του έξω από τα όρια της επικράτειας, απόλυτη δήμευση της περιουσίας του.

Στην αρχαιότητα όμως, είχαμε περιπτώσεις παραβίασης του ασύλου.

Στην Αθήνα στα τέλη του 7ου αι. π.Χ., μετά την ανεπιτυχή προσπάθεια του Κύλωνα να γίνει τύραννος της Αθήνας οι οπαδοί του, για να σωθούν ζήτησαν άσυλο στον βωμό της Αθηνάς πάνω στην Ακρόπολη και στους βωμούς των Ευμενίδων στην πόλη. Ωστόσο οι αντίπαλοί τους με πρωταγωνιστές τα μέλη μιας μεγάλης αθηναϊκής οικογένειας των Αλκμαιωνιδών, σε μια κίνηση βαθύτατης απανθρωπιάς, τους κατέσφαξαν. Η πράξη αυτή στοίχισε στους Αλκμαιωνίδες εξορίες και κατασχέσεις των περιουσιών τους, αλλά και στην ίδια την Αθήνα δημιούργησε χρόνια προβλήματα. Για παράδειγμα στις παραμονές του Πελοποννησιακού Πολέμου, 2 αιώνες, περίπου, μετά τον αφανισμό των οπαδών του Κύλωνα, οι Σπαρτιάτες αξίωσαν από τους Αθηναίους, προκειμένου να μην τους κηρύξουν τον πόλεμο, ανάμεσα στα άλλα, και την εξορία των μιαρών Αλκμαιωνιδών! Ήθελαν, πολύ απλά, να στερήσουν από τους Αθηναίους τον ηγέτη τους, τον Περικλή, που ήταν Αλκμαιωνίδης. Επειδή όλα τελικά, έχουν πολιτικές προεκτάσεις ή έστω μια στοιχειώδη αντιπολίτευση.

Στην Αθήνα δεν είχε το δικαίωμα της ασυλίας αυτός που είχε χάσει τα πολιτικά του δικαιώματα, ενώ στα βυζαντινά χρόνια, στη διάρκεια των οποίων συνέχισε να ισχύει το άσυλο των ναών, αυτό δεν κάλυπτε μοιχούς, βιαστές, φονιάδες και κάποτε και τους οφειλέτες του Δημοσίου!

Στην Αθήνα τα σημαντικότερα άσυλα ήταν το «Ηρώον του Θησέα» και ο «Βωμός των 12 θεών του ελέους» στην Αγορά. Στη Λακωνία το ιερό της Αθηνάς Χαλκιοίκου στη Σπάρτη και το ιερό του Ποσειδώνα στο Ταίναρο ήταν τα γνωστότερα. Στην Πελοπόννησο το ασφαλέστερο άσυλο το παρείχε ο ναός της Αθηνάς Αλέας στην Τεγέα. Περίφημο επίσης ήταν και το Ασκληπιείο της Κω.

Το πολιτικό άσυλο δεν πρέπει να συγχέεται με το σύγχρονο νόμο για τους πρόσφυγες, ο οποίος εξετάζει τη μαζική είσοδο του πληθυσμού, ενώ το δικαίωμα του ασύλου αφορά άτομα και παραδίδεται συνήθως σε μια συγκεκριμένη περίπτωση. Σε άλλες περιπτώσεις, από συγκεκριμένους χειρισμούς μιας κυβέρνησης, απλώς μπορεί να μην παραδοθεί το δικαίωμα του ασύλου, αλλά ο ίδιος ο ζητών άσυλο (όπως έγινε με τον Οτσαλάν όταν ζήτησε άσυλο στην Ελλάδα).

Το δικαίωμα του ασύλου είχε αναγνωριστεί από πολλές χώρες, προσφέροντας προστασία σε ξένα διωγμένα πρόσωπα. Ας θυμηθούμε τον Καρτέσιο - μετέβη στις Κάτω Χώρες - τον Βολτέρο που κατέφυγε στην Αγγλία και τον Τόμας Χομπς που τον δέχτηκαν στη Γαλλία.

Το Άσυλο Ανιάτων είναι το μοναδικό στην Ελλάδα που περιθάλπει χρονίως πάσχοντες. Λειτουργεί στην Κυψέλη από το 1893. Το βασικό του κτίριο χτίστηκε το 1831-1832, βάσει σχεδίων των αρχιτεκτόνων Σταμάτιου Κλεάνθη και Εντουαρτ Σάουμπερτ, για λογαριασμό του βρετανού ναυάρχου Μάλκολμ, ο οποίος είχε αντικαταστήσει τον Κόδρινγκτον στη διοίκηση της ναυτικής μοίρας Μεσογείου.
Το χαμηλότερο ποσοστό έγκρισης αιτήσεων ασύλου σε μετανάστες στην Ε.Ε. εμφανίζει η Ελλάδα - μόλις 1% - σύμφωνα με στοιχεία της κοινοτικής στατιστικής υπηρεσίας από τις Βρυξέλλες.

Στην Ελλάδα με βάση τα στοιχεία για το 2009, προκύπτει ότι από τις 16.460 αιτήσεις που υποβλήθηκαν στη χώρα μας, εγκρίθηκαν οι 210. Από αυτές τις 210 αιτήσεις χορηγήθηκε καθεστώς ασύλου σε 25 περιπτώσεις, καθεστώς επικουρικής προστασίας σε 115 και για ανθρωπιστικούς λόγους σε 25 περιπτώσεις. Οι μετανάστες που έλαβαν καθεστώς προστασίας ήταν κυρίως Ιρακινοί (21,6% του συνόλου), Αφγανοί (15,4%) και Ιρανοί (14,9%).